لایک
لەساڵی ٢٩٩١ـەوە رۆژی ٣ـی کانوونی یەکەمی هەموو ساڵێک لەلایەن نەتەوە یەکگرتوەکانەوە بە رۆژی جیهانی کەسانی خاوەن پێداویستی تایبەت داندراوە.
خاوەن پێداویستی تایبەت یان بە ناوێکیتر کەمئەندامان ئەو چینەن لە کۆمەڵگادا کە بەهۆی کێشەیەک لە ئەندامانی جەستەدا ناتوانن وەک هەر کەسێکیتری ئاسایی ژیان بکەن و بە ڕادەیەکی زیاتر لەکەسانیتر ڕووبەڕووی ناسۆریەکانی ژیان دەبنەوە.
شایەنی باسە ڕێژەی خاوەن پێداویستییە تایبەتەكان لە بەرزبوونەوە و زیادبووندایە ،ئەمەش بە هۆی بەرزبوونەوەی تەمەنی مرۆڤ، زیادبوونی نەخۆشییە درێژخایەنەكان، رووداوەكانی هاتووچۆ ،توندوتیژی ،كارەساتە سرووشتییەكان، بە رێژەیەکی زیاتر ژنان و منداڵان و بە تەمەنەكان رووبەڕووی ئەم مەترسییە دەبنەوە.
هاوکات زیاتر لە ملیارێك كەس لە جیهاندا بەشێوەیەك لە شێوەكان خاوەن پێداویستی تایبەتن كە لە ٥١%ی دانیشتوانی جیهان پێكدێنن، ٠١١ تا ٠٩١ ملیۆن كەسیشیان لە كاركردندا ئاستەنگی گەورەیان دێتە بەردەم.
وەکو هەفتەنامە و پۆرتاڵی تەبا سەبارەت بە ژیان و گوزەرانی کەسانی خاوەن پێداویستی تایبەت لە هەرێمی کوردستانی عێراق چاوپێکەوتنێکمان لەگەڵ سامان حوسێن، لێپرسراوی گشتــی یەکێتی کەمئەندامان ئەنجامدا.
لە سەرەتای قسەکانیدا سامان حوسێن باسی لە یاداشتێک کرد کە یەکێتیەکەی ئاراستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی کوردستان-عێراقی کردووە و رایگەیاند، “ئێمە چەند رۆژێک بەر لە رۆژی جیهانی کەم ئەندامان کە ٣ی ١٢ بوو یاداشتێکمان ئاراستەی پەرلەمانی کوردستان کرد، کە لەو رۆژەدا دانیشتنێک بۆ کەم ئەندامان و خاوەن پێداویستە تایبەتەکان لە هەرێمی کوردستان سازبکات، وە هەموو نوێنەری رێکخراوەکانی هەرێمی کوردستان کە زیاتر لە ٣٥ رێکخراوە بانگهێشت بکات و ناوی بنێت دانیشتنی “تەقدیر” رێز بۆ خاوەن پێداویستیە تایبەتیەکان، بەڵام بەداخەوە بەهۆی ئەو گرژی ئاڵۆزییەی لە سەر مووچە و قوتی خەڵک دروستبوو دانیشتنەکە لە پەرلەمان ئەنجام نەدرا، خۆی پەرلەمان بەر لە ٣ی ١٢ دانیشتنی نەکرد بۆیە ئەم یاداشتەمان جێبەجێ نەکرا و پەرلەمان کۆتایی بە کارەکانی هێنا”.
سەبارەت بە چالاکیەکانیان لە رۆژی جیهانی خاوەن پێداویستیە تایبەتەکان لێپرسراوی گشتــی یەکێتی کەمئەندامان وتی، “لە رۆژی جیهانی کەم ئەندامان ئێمە لە شاری سلێمانی رێوڕەسمێکی گەورەمان رێکخست، رێوڕەسمەکە دەنگدانەوەیەکی زۆری هەبوو، توانیمان لە ١٢ رۆژدا کەم ئەندامان سودمەند بکەین بەپێدانی ١٠٠ کورسی کەم ئەندامی هەروەها هاوکاری کردنی نزیکەی ١٠٠ کەم ئەندام بە خواردن و نەوت و بە پارە، بەمەش بۆ یەکەم جار بوو بتوانین رۆژی جیهانی بکەینە رۆژێکی بەرژەوندیدار بۆ کەم ئەندامان”.
لە بەردەوامی قسەکانیدا سامان حوسێن باسی لە دۆخی نا جێگیری خاوەن پێداویستیە تایبەتەکان کرد و رایگەیاند، “سەبارەت بە خراپی بارودۆخی کەم ئەندامان دەتوانین بە یەک دێر بڵیین ژیانی کەم ئەندامان لە کوردستان یەکسانە بە دۆزەخ، هەتا بڵیی ژیانیان ناخۆشە مووچەکەیان ١٠٠ بۆ ١٥٠ هەزارە ئەوە بۆ ٦٠ رۆژ دەچێت مووچەیان وەرنەگرتووە، ژیانێکی زۆر سەخت سفرەیەکی بەتاڵ گیرفانی بەتاڵ ماڵی سارد و سڕ، بەراستی ئەمە ژیانی کەم ئەندامە لە هەرێم، هەتا بڵێی بارودۆخێکی زۆر خراپیان هەیە، داوکاریمان پێشکەشکردووە بەڵام هیچ وەڵاممان نەدراوەتەوە، ئەگەر ئێستا هاوکاری کەم ئەندامێک بکرێت تەنها لە رێگای خێرخوازانەوەیە، بە داخەوە حکومەتی هەرێم هیچ جۆرە ئامادەکاریەکی نەکردووە بۆ کەم ئەندامان”.
سامان حوسێن باسی لەوەکرد کە مامەڵەی کۆمەڵگا بەرامبەر خاوەن پێداویستی تایبەت لە روویی پێشووترەوە زۆر باشتر بووە و وتیشی، “کۆمەڵگا زۆر باشترە لە بەرامبەر کەم ئەندامان هەم لە رووی مامەڵەوە هەم لە رووی خێرخوازیەکەیەوە، دەتوانین بڵێین ئەوان باشترن ئێستا کە دەتوانن خزمەت بە کەم ئەندامان بکەن. بەڵام لەلایەکی دیکەوە بەداخەوە ژینگەیەکی زۆر خراپ هەیە بۆ کەم ئەندامان لە هەرێمی کوردستان لەبەر ئەوەی لە شەقامەکان شوێنی تایبەت بە کەم ئەندامان نییە، بازاڕەکانمان بۆ کەم ئەندامەکانمان گونجاو نین تەنانەت نەخۆشخانەکانمان و پارکەکانمان و خوێندنگاکانمان. جاری وا هەیە باڵەخانەیەکی گەورە بە دیزاینێکی ناوازە دروست دەکرێت، بەڵام سەکۆیەک دروست ناکرێت بۆ کەم ئەندامان کە پێی برۆنە ناو باڵەخانەکە، ئەگەر دروستیش بکرێت خەڵکی ساغ ناتوانێت پیادا تێپەڕێت چی جای ئەوەی کەم ئەندامێک پێیدا سەرکەوێت، بەڕاستی کەم ئەندامان بەهەند وەرنەگیراون لەم وڵاتەدا، هۆکارەکەشی دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی حکومەتی هەرێم بە کردار چاودێری دۆخی کەم ئەندامان ناکات و حکومەت ئەگەر دۆخی کەم ئەندامان بەهەند وەربگرێت خزمەتی کەم ئەندامان بکات بەراستی خەڵکیش رێز لە کەم ئەندامان دەگرن”.
لە کۆتاییدا سامان حوسێن لێپرسراوی گشتــی یەکێتی کەمئەندامان گلەیی لە درەنگ دابەشکردن و کەمی مووچەی خاوەن پێداویستیە تایبەتەکان کردو وتی، “سەبارەت بە مووچەی کەم ئەندامان من لە جەنابتان دەپرسم کەسێک ٦٠ رۆژ چاوەروانی مووچە بێت ئەو ١٠٠ هەزارەی وەریدەگرێت بیدات بە چی، بیدات بە پارەی مۆلیدە یاخود بیدات بە دەرمان یان بە دایبی بۆ منداڵە کەم ئەندامەکەی، بەراستی ئەم مووچەیە بەشی بەریمیلێک نەوت ناکات، لە ئێستادا زیاتر لە ١٠٠ ماڵ لای من ناویان نوسیوە نەوتیان نییە تەنانەت ١ کیلۆ برنج لە ماڵەکەیان نییە ئەمەش بارودۆخێکی زۆر قورسی دروست کردووە. بۆیە من لێرەوە داوا دەکەم خێرخوازان بە فریای ژیانی کەم ئەندامان بکەون، ناڵێم هاوکاریان بکەن هاوکاری کاتێک دەکرێت کە تۆ شتێکت هەبێت ئەو بتوانێت شتێکت پێ بدات، ئێستا ئەوان هیچیان نییە بۆیە بە فریای ژیانی کەم ئەندامان بکەون بەراستی بارودۆخیان زۆر خراپە بەراستی ماڵی کەم ئەندامان سارد و سڕە بەراستی گیرفانیان بەتاڵە”.
راپۆرت: عەبدولسەلام هیشام
1
مەرجەکانی وەرگرتن لە کولێژی سەربازی ئاشکرا دەکرێت
2
خشتەی تاقیکردنەوەی نیشتمانی بۆ پۆلی 9ـی بنەرەتی راگەیەندرا
3
وەزارەتی خوێندنی باڵا رێنمایی بۆ خوێندنی دیپلۆمی باڵا، ماستەر و دکتۆرا دەردەکات
4
“ژیانی کەم ئەندامان لە کوردستان یەکسانە بە دۆزەخ”
5
یەکەم تابلۆی ئۆتۆمبێل لەسەر سیستەمی نوێ لە سلێمانی چاپ کرا
