مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێم رایگه‌یاند، مادده‌كانی ده‌ستووری عێراق پێشێلكراون و مافه ده‌ستوریه‌كانی خه‌ڵكی كوردستان جێبه‌جێ نه‌كراون، ده‌شڵێت، “دادگای فیدڕاڵی عێراق ئه‌وكاته ده‌توانێت بڕیار له‌سه‌ر مادده ده‌ستورییه‌كان بدات، خۆی له‌سه‌ر بنه‌مای ده‌ستور پێكهاتبێت.
پێش نیوه‌ڕۆی ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه 3 ی 3 ی 2022، مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان سه‌باره‌ت به دۆخی ئێستای هەرێم و بڕیاری دادگای باڵای فیدراڵی و مافە دەستوورییەکانی هەرێم و دوایین گۆڕانکاری و پێشهاتەکانی عێراق و ناوچەکە كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانی ئه‌نجامدا و ده‌قی ووته‌كانی سه‌رۆكی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان:
ئاماژەی بەوەدا، “ئێمه سواڵكه‌ر نین، هه‌موو مانگ بچین له ده‌رگه‌ی به‌غدا بده‌ین، ئه‌گه‌ر خه‌ڵكی ئه‌و وڵاته‌ین مافێكی ده‌ستووریمان هه‌یه، مافێكی یاساییمان هه‌یه، حكومه‌تی فیدراڵی پێویسته مافی ئه‌و خه‌ڵكه بداته‌وه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه پێشێلی مافه‌كانی ئێمه كراوه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی مافه‌كانی خه‌ڵكی ئێمه نه‌دراوه، دێن هه‌ندێكجار هه‌واڵی ناڕاست له شه‌قامه‌كانی عه‌ره‌بی و عێراقی بڵاوده‌كه‌نه‌وه، كه به حیساب هه‌رێمی كوردستان مافی خه‌ڵكی تر ده‌خوات، به‌ڕێزان ئه‌مه راست نییه”.
وتیشی، “له هیچ بڕگه‌یه‌كى ده‌ستووردا نه‌هاتووه و هیچ دادگایه‌كیش بۆى نییه و شه‌رعیه‌تى ئه‌وه‌ى نییه ماده ده‌ستووریه‌كان بگۆڕێت، بۆیه بڕیاره‌كه‌ى ئه‌مجاره‌ى دادگا دژى هه‌موو بڕگه و ماده‌كانى ده‌ستوورى عێراقه، ده‌ستوور مافى به‌خه‌ڵكى كوردستان داوه به‌مشێوه‌یه مامه‌ڵه بكات”.
مەسرور بارزانی ئەوەشی خستەڕوو، “دادگاى فیدراڵى ده‌سته‌یه‌كى سه‌ربه‌خۆیه، به‌ڵام به‌گوێره‌ى ده‌ستوور ده‌بوو به‌ده‌نگى دوو له‌سه‌ر سێى ئه‌ندامانى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران هه‌یكه‌لى دادگاكه سه‌رله‌نوێ پێكبهێندرێته‌وه”.
سەرۆكی حكومەتی هەرێم لەبارەی داهاتی نەوت رڕوونیكردەوە، بەشێك لە پارەی داهاتی نەوت دەدرێتە كۆمپانیاكان بۆ خەرجی دەرهێنان، بەشێكیشی بۆ گواستنەوەیە، بەشێكیشی دەگەڕێتەوە بۆ وەزارەتی دارایی و سەرجەمی بۆ مووچەیە، هەروەها بەشێك لە پارەكە بۆ قەرزەكانە.
بە ژمارەش ڕوونیكردەوە، 7%ی داهاتی نەوت بۆ دانەوەی قەرزەكان دەڕوات، 43% دەدرێتە كۆمپانیاكان بۆ دەرهێنانی نەوت، 9% بۆ هەقی گواستنەوەیە.
مەسرور بارزانی ئاشكراشیكرد، پێشتر 25 تا 28%ی داهاتی نەوت دەگەڕایەوە بۆ مووچە، بەڵام دوای چاكسازی لە كابینەی نوێ 41%ی پارەی نەوت تەنها بۆ مووچە تەرخاندەكرێت.
ئاماژەی بەوەشكرد، كاتی خۆی نەوتی هەرێم كەمتر لە نرخی سۆمۆ دەفرۆشرا، بەڵام لەم كابینەدا گفتوگۆیان لەگەڵ كۆمپانیای كڕیاری نەوت كردووە تا رێژەی ئەو جیاوازییەی نێوان نەوتی هەرێم بەرامبەر برێنت یان سۆمۆ كەمبكەنەوە و بەوەش توانیویانە نزیكەی چوار دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك بۆ خەزێنەی حكومەت بگەڕێننەوە.
سەرۆكی حكومەت وتیشی، خەرجی مووچە پێویستی بە 600 ملیۆن دۆلار هەیە، لەگەڵ ئەوەشدا حكومەتی هەرێم خەرجی دیكە لەسەرە وەك پرۆژە و قەرزەكان.
سەبارەت بە داهاتی نانەوتیش ئەوەی خستەڕوو، لە داهاتی نانەوتیش چاكسازییان كردووە، لەماوەی ڕابردوودا توانیویانە داهاتی نانەوتی و ناوخۆ زیادبكەن، بەڵام دوای بڵاوبوونەوەی كۆرۆنا كێشەی تێكەوتووە.
وتیشی، “بەداخەوە لە هەندێك لە خاڵە سنوورییەكان بێ ئیلتیزامی كرا و ئەو داهاتانە ناگەڕێتەوە”.
سەرۆكی حكومەت دووپاتیشیكردەوە، بەهۆی ئەوەش كە 200 ملیار دینارەكەش لەلایەن بەغدادەوە نانێردرێت، بۆیە داهاتی نەوت بەشی هەموو پابەندییەكانی سەر حكومەت ناكات.
جارێكی دیكە ڕوو لە ناوەند جەختیشیكردەوە، “بەهیچ شێوەیەك واز لە یەك مافی دەستووری خۆمان ناهێنین” و داواشیكرد ئەو ماددە دەستوورییانەی تائێستا جێبەجێنەكراون، لەم خولەدا كاری لەسەربكرێت و جێبەجێبكرێن.
1
دابەشكردنی مووچە دەستپێدەكاتەوە
2
کۆنگرەی 14ـی پارتی؛ ناوی ئەندامانی کۆمیتەی ناوەندی راگەیەندرا
3
لیستی هاوپەیمانی تورکمانی: لەناوبردنی سیستەمی کۆتا جێگای قەبوڵ نییە و هەڵوێستی توندمان دەبێت
4
سەرۆکایەتی هەرێم: نابێت ههرێمى كوردستان بكرێته گۆڕهپانى يهكلاییكردنهوهى ململانێكانی لایەنە ناکۆکەکان
5
مەسرور بارزانی: پاڵپشتی خۆم بۆ بریندارانی هێرشه مهترسیدارهکەی شاری جەددە رادهگهیهنم
